Club Atenas (Sociedades de color)
9 de 14

Club Atenas (Sociedades de color)

Espazo biográfico

O Club Atenas non era a primeira sociedade de color creada en Cuba, pero si a máis prestixiosa, exclusiva e elitista de todas. Naceu en setembro de 1917, cunha base de máis de 80 socios, negros e mulatos, como unha asociación de cultura, recreo e instrución, os mesmos valores que impulsaran a creación do Centro Galego. Entre os seus obxectivos primaba a loita pola igualdade de oportunidades para todos os cidadáns, en contra de calquera actitude discriminatoria por concepto de raza.

Os seus socios maiormente desenvolvían profesións liberais, como avogados, médicos, enxeñeiros, xornalistas, profesores, mais tamén militares e empregados públicos, pertencentes a unha pequena e mediana burguesía negra. Tiñan como presidente de honra ao político e patriota das guerras independentistas Juan Gualberto Gómez e connotados intelectuais como Nicolás Guillén, que chegaría a ser poeta nacional. Inclúese a excepcional presenza do doutor Fernando Ortiz (branco), prestixioso etnólogo que presidía dentro do club a Sociedade de Estudos Afrocubanos e impartía numerosas conferencias.

Tivo varias sedes até que en 1925, no tempo de Gerardo Machado, este lles cedeu un soar nos terreos da antiga Muralla, na esquina de Ignacio Agramonte (hoxe Zulueta) e Apodaca, e cincuenta mil pesos para construíren un edificio social axeitado á súa posición na sociedade. Ficou inaugurado en maio de 1929 cunha recepción con baile de gala para os socios á que asistiu o mesmo presidente da República.

Ademais do seu labor a prol da igualdade racial, organizaban veladas, bailes, conferencias, actos culturais, homenaxes. Así aconteceu coa visita que realizou Castelao ás súas instalacións, precedido pola postura que o intelectual galego mantiña fronte á situación dos negros en América e que xa viña defendendo desde a súa estadía en Nova York. De feito, neses días entrevistouse tamén con outras dúas sociedades de color: a Unión Fraternal, radicada en Revillagigedo, e o 9 de xaneiro a Federación de Sociedades de Color da Víbora, onde lle tributaron unha cariñosa homenaxe, chea de confraternización, na que, xunta a Soto, lles fixeron entrega dunha bandeira cubana e dun diploma de acreditación de membros de honra. Da influencia das comunidades negras no pensamento e obra de Castelao dá boa conta a serie de “Debuxos de negros” que realizou durante esta viaxe.

En Cuba chegou a haber máis de 200 sociedades de color pero, coa chegada da Revolución, as máis clasistas, incluída o Club Atenas, foron acusadas de colaborar co réxime de Batista e de seren atrasadas, segregacionistas e incongruentes coa nova sociedade, e mesmo machistas. Como resultado de todos estes elementos, o Goberno Provincial Revolucionario decidiu intervilas e que o edificio todo pasase á Dirección Nacional de Círculos Infantís. Desde entón e até o presente, radica aquí o Círculo Infantil «Semillas de América».