Gran Loxia Masónica
Espazo biográficoEn Cuba existe
aínda hoxe unha arraigada tradición masónica. A primeira loxa, o Templo Virtudes Teologales, estableceuse
na Habana en 1804 e a mediados do século xa existe rivalidade entre a Gran Loxa
de Colón de Occidente, moi conservadora e apegada aos postulados colonialistas,
e as loxas do Grande Oriente, verdadeira escola política e patriótica de moitos
independentistas, que promoveron a Revolución do 68 e a Guerra dos Dez Anos. De
entre os pais da patria podemos citar os mestres masóns Carlos Manuel de
Céspedes, o Titán de Bronce Antonio Maceo, o primeiro presidente Estrada Palma
e sobre todo, o máis universal dos cubanos, o ilustre masón José Martí:
Con ser hombre traemos a la vida el principio de la
libertad; y con ser inteligente tenemos el deber de realizarla. (José Martí, Cartas)
Mesmo os
símbolos patrios cubanos se deben á masonaría: a estrela solitaria da bandeira
e a palma real do escudo; podería dicirse que foi a institución que máis
elementos achegou á independencia de Cuba. Mais tamén é a responsable da forte
inxerencia dos Estados Unidos, a través desa relación de irmandade masónica,
que chega aos presidentes de Estado, e que lles supón crecente influencia
política e económica. Son as loxas de Washington e Nova York as que financian a
compra do gran templo da loxa na Habana, en 1908. Neste edificio de dúas
plantas, rodeado de grandes arcadas, na céntrica esquina de Carlos III e
Belascoain, é onde o 10 de decembro de 1938 fala o representante da República
española, Castelao.
El gran Castelao, alma y vida de
Galicia, arteria por la que circula la sangre de tantos mártires. (González Naredo,
Hoy, 10-12-1938)
Co gallo da
Asemblea Magna da Asociación de Axuda ao Pobo Español, onde ían tomar posesión
da nova directiva prestixiosos membros da sociedade cubana, entre eles o Gran
Mestre da Loxa, realizaron un acto de reafirmación democrática das forzas
progresistas. Entre os oradores estaban a xornalista e escritora canaria Mercedes
Pinto e Luís Soto, e rematou o acto coas palabras de Castelao. A cerimonia levouse
a cabo no salón Benito Juárez da respectada institución, o sábado 10, ás 9 da
noite. Quedan desta visita unha foto publicada no xornal Hoy e un autógrafo no libro azul de visitas da Loxa:
¡Viva la
democracia¡ Castelao.
O Gran Templo
Nacional Masónico que se conserva na actualidade foi erixido en 1950 coas
doazóns dos socios, no mesmo predio que a primeira sede. A moderna edificación de
11 plantas sobresae polos símbolos externos: unha grande esfera terrestre de 36
metros que xira sobre un eixe, no seu momento o meirande de América, sobre ela o
compás da masonaría, na fachada un enorme reloxo dourado cos símbolos do zodíaco,
e o planisferio do mundo na parede lateral. Posúe tamén un museo masónico e a
gran biblioteca. Até 1960 albergou a Universidad Nacional Masónica José Martí.
Hoxe comparte sede coa empresa de telecomunicacións Etecsa, pero manteñen os
salóns, as instalacións e os servizos.